Het UMCG heeft zich vanaf de oprichting ontwikkeld van een regionaal academisch ziekenhuis in Noord-Nederland tot een universitair medisch topcentrum van internationale allure. De gebouwen weerspiegelen deze ontwikkeling. Weinig andere gebouwen zijn zo sterk aan verandering onderhevig als een ziekenhuis, en zeker een UMC, waar naast patiëntenzorg ook nog twee andere functies worden uitgeoefend die veel ruimte vragen: onderzoek en opleiding. Bij geen ander type gebouw is dat ook in zo’n sterke mate zichtbaar in de architectuur.

Dit gidsje beschrijft de geschiedenis van de architectuur van het UMCG en zijn voorlopers aan de hand van de gebouwen en de daarin ondergebrachte functies.  Het begint bij de oorsprong van de ziekenhuiszorg in Groningen en beschrijft vervolgens de oprichting van het eerste academische ziekenhuis in de binnenstad, om daarna de bouw, verbouw en uitbreiding van het complex te analyseren. Dit complex bevindt zich sinds het begin van de twintigste eeuw aan de rand van de historische stad, op de voormalige vestingwerken. Na forse uitbreidingen heeft deze verzameling van paviljoens in de loop van de tijd plaatsgemaakt voor het huidige geïntegreerde complex. Daarmee is de bouwgeschiedenis van het UMCG nog niet ten einde. Nieuwe ontwikkelingen in de patiëntenzorg, nieuwe inzichten en mogelijkheden in het wetenschappelijk onderzoek en nieuwe vormen van onderwijs en opleiding zullen in de toekomst zeker weer tot veranderingen en aanpassingen in bouw en architectuur leiden.

jaar van uitgave: 2012  / vormgeving: De Jongens Ronner / opdrachtgever: UMCG, Stichting Thomassen à Thuessink

Stad in Stad

Sinds 1 januari 2000 werken de Riagg Stad Utrecht, de Riagg Westelijk Utrecht en de psychiatrische ziekenhuizen van de H.C. Rümkegroep onder de naam Altrecht.Sindsdien is de stichting een van de grootste GGZ-instellingen in Nederland. De geschiedenis van Altrecht reikt ver terug.Al in de middeleeuwen werd het Willem Arntsz Huis opgericht dat tot op de dag van vandaag nog volop in bedrijf is. Aan het einde van de negentiende eeuw werd op een prachtige locatie in Den Dolder de Willem Arntsz Hoeve aangelegd.

Nog veel gebouwen herinneren aan de eerste aanleg. Hoewel het pas veel later van de stichting uit ging maken, kwam in 1904 in Zeist het Christelijk Sanatorium tot stand. Tot in de jaren tachtig van de twintigste eeuw werd er op de verschillende locaties veel gesloopt, bijgebouwd en gerenoveerd. Daarna maakte de GGZ een ware revolutie door.
Gebouwen die sindsdien tot stand kwamen illustreren deze revolutie. Het zijn de GGZ-centra in Woerden en Nieuwegein, de Windehof in Bilthoven en de sociowoningen die op verschillende plaatsen in gebruik werden genomen. Anno 2005 telt Altrecht ruim 100 gebouwen die in de loop van de tijd werden gebouwd. Ze laten iets zien over de wijze waarop tijdens de totstandkoming over de geestelijke gezondheidszorg werd gedacht.
In de gidsjes die gewijd zijn aan de afzonderlijke locaties en op een website worden alle gebouwen van Altrecht beschreven en geïllustreerd.

Woningbouw en stedenbouw zijn in Nederland altijd nauw met elkaar verbonden geweest. Deze gids geeft een overzicht van ruim een eeuw sociale woningbouw in Tilburg tegen de achtergrond van de stedenbouwkundige ontwikkelingen. Woningcorporaties spelen een hoofdrol bij de bouw en het beheer in de sociale woningbouw.
De bijdrage van drie van deze corporaties aan de sociale woningbouw in Tilburg staat hier centraal: TBV Wonen, Tiwos en WonenBreburg.
De gids is onderverdeeld in periodes. In acht hoofdstukken wordt de achtergrond geschetst van de stadsontwikkeling en de belangrijke uitbreidingswijken in een bepaalde periode. Achtereenvolgens komen de invoering van de Woningwet en het ontstaan van de sociale woningbouw aan de orde. Vervolgens zien we het huidige Tilburg ontstaan: het eerste grote uitbreidingsplan voor de stad met belangrijke uitbreidingswijken binnen de Ringbanen; de naoorlogse uitbreidingswijken in het noorden en westen; de manier waarop aan het centrum van de stad wordt gesleuteld; de stadsvernieuwing en de uitbreidingen in het westen van de stad zoals De Reeshof. Kern van elke hoofdstuk vormt de beschrijving van een aantal karakteristieke woningbouwprojecten. Die laten zien hoe over het wonen werd gedacht.

Architectuurkaart

Het gidsje bevat vijf wandelingen langs verschillende gebouwtypen: bijzondere gebouwen, banken, winkels, wonen en werken en woningbouw. De route ‘bijzondere gebouwen’ voert langs diverse markante gebouwen die beeldbepalend zijn (en waren – sommige gebouwen zijn inmiddels afgebroken) voor het centrum. In de wandeling over ‘banken’ vormt architectuur voorzien van decoraties met als onderwerp de glorieuze herrijzenis van Rotterdam een terugkerend thema. De Lijnbaan en enkele hypermoderne warenhuizen zijn het onderwerp van een volgende wandeling. Een route in het oostelijk deel van de binnenstad voert langs opmerkelijke woningblokken en bedrijfspanden. Tot slot is er een wandeling langs de woningbouw in Kralingen. Naast deze typologisch wandelingen zijn enkele thematische teksten in het gidsje opgenomen: de organisatie van de wederopbouw, wederopbouwarchitectuur, monumentale kunst en het nieuwe wonen.

Auteurs: Esther Agricola en Noor Mens
Symphonie van Daad en Werkkracht. De wederopbouw van Rotterdam in vijf wandelingen verscheen ter gelegenheid van de Open Monumentendag 1995.